İçeriğe atla

Edo dili

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Edo
Bini
İgbo diliẸ̀dó
Ana dili olanlarNijerya
BölgeEdo Eyaleti
EtnisiteEdo halkı
Konuşan sayısı2.000.000  (2020)
Dil ailesi
DiyalektlerLatin
Dil kodları
ISO 639-2bin
ISO 639-3bin
Glottologbini1246[1]
Nijerya'da Edo dilini konuşanların bulunduğu yer.

Halk arasında Bini (Benin) olarak adlandırılan Edo /ˈɛd/[2] (aksanlı,İgbo diliẸ̀dó), Nijerya'nın Edo Eyaletinde konuşulan bir dildir. Edo halkının ana dilidir ve Benin İmparatorluğu'nun ve öncülü Igodomigodo'nun ana diliydi.

Edo dili konuşanlarının çoğu Nijerya'nın Edo Eyaletinde yaşıyor. Delta Eyaleti, Ondo Eyaleti ve Nijerya'nın diğer bölgelerinde daha az sayıda konuşan da bulunur.

Edo, bir Edoid dilidir. Bu diller Nijerya'nın Rivers Eyaleti ve Bayelsa Eyaletinde de konuşulmaktadır.

Yedi ünlü harf vardır, /i e ɛ a ɔ o u/, hepsi uzun veya nazal ve üç ton olabilir.

Ünsüz harfler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Edo, bir Edoid dili için oldukça ortalama bir ünsüz envanterine sahiptir. Yalnızca tek bir fonemik nazal, /m/ tutar, ancak 13 sözlü ünsüz, /r, l, ʋ, j, w/ ve [n, ɲ, ŋʷ] gibi nazal ses tonlarına sahip 8 durak ve nazal ünlülerden önce [ʋ̃, j̃, w̃] nazallaştırılmış ses tonlarına sahiptir.

Dudaksıl Diş etsel Dişyuvasıl Damaksıl Velar Labio-velar Gırtlaksı
Nazal [m]
Patlayıcı [p  b]

[pm bm]

[t  d]

[tn dn]

[k  ɡ]

[kŋ ɡŋ]

[k͡p  ɡ͡b]

[k͡pŋ͡m ɡ͡bŋ͡m]

sürtünmeli [f  v] [s  z] [ɦ]
Tril [r]
Yaklaşımı kapat [ɹ̝̊  ɹ̝]
Açık yaklaşım [ʋ]

[ʋ̃]

[l]
[n]
[j]

[ɲ] [j̃]

[w]

[ŋʷ] [w̃]

Üç rotik, sesli ve sessiz trillerin yanı sıra gevşek bir İngilizce-tipi yaklaşım olarak tanımlanmıştır. Bununla birlikte, Ladefoged[3][sayfa belirt] üçünün de yaklaşık olduğunu buldu, sesli–sessiz çift yükseltildi (sürtünmesiz) ve belki de üçüncüsüne kıyasla biraz farklı bir eklemlenme yerinde, ancak trillerle değil.

Hece yapısı basittir, maksimum cvv'dir, burada VV uzun bir sesli harf veya /i, u/ artı farklı bir sözlü veya nazal sesli harftir.

Edo alfabesi, /ʋ/ ve /l/, mw ve n'nin nazallaştırılmış alofonları için ayrı harflere sahiptir:

A B D E F G Gb Gh H I K Kh Kp L M Mw N O P R Rh Rr S T U V Vb W Y Z
/a/ /b/ /d/ /e/ /ɛ/ /f/ /g/ /gb/ /ɣ/ /ɦ/ /i/ /k/ /x/ /kp/ /l/ /m/ /ʋ/ /l/ /o/ /ɔ/ /p/ /r/ /ɹ̝̊/ /ɹ̝/ /s/ /t/ /u/ /v/ /ʋ/ /w/ /j/ /z/

Uzun ünlüler harfi ikiye katlayarak yazılır. Nazal ünlüler son -n ile veya ilk nazal ünsüz ile yazılabilir. Ton, keskin vurgu, ağır vurgu ve işaretsiz veya son -h (-nh nazal sesli harfle) ile yazılabilir.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Bini". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History. 
  2. ^ Laurie Bauer, 2007, The Linguistics Student's Handbook, Edinburgh
  3. ^ Şablon:SOWL
  • Emovon, Joshua A. (1979). Edo'nun (Bini) sözlü cümleye özel referansla fonolojik bir çalışması. Londra Üniversitesi, Doğu ve Afrika Çalışmaları Okulu (Birleşik Krallık)

Harici bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]